Ιστορία

Διαβαίνοντας το 16ο χιλιόμετρο της οδού Καβάλας-Δράμας και φτάνοντας στην κωμόπολη των Κρηνίδων, ο ταξιδιώτης θα έρθει αντιμέτωπος με την τοποθεσία που καταφέρνει να συγκεράσει όλο το ιστορικό διάβα μέσα σε λίγα τετραγωνικά. Πρόκειται για τον αρχαιολογικό χώρο των Φιλίππων, στο μέσο της ομώνυμης πεδιάδας που εκτείνεται από τους πρόποδες του αρχαίου Ορβήλου μέχρι το <<χρυσοβώλο>> Παγγαίο, βουνά τόσο υμνημένα από τους τραγικούς των Αθηναίων βουνά δεμένα με τόσο πανάρχαιους μύθους και λατρείες.

 

Η θέση των Φιλίππων. Μύθοι, αρχαίες παραδόσεις.

Δίπλα στις σημερινές Κρηνίδες αντικρίζουμε τα τείχη και την Ακρόπολη των Φιλίππων, ακατάλυτη από το πέρασμα των αιώνων, βουβός μάρτυρας της ιστορίας των λαών που έζησαν ή συναντήθηκαν στην εύφορη πεδιάδα των Φιλίππων.

Η περιοχή του Παγγαίου και ιδιαίτερα η περιοχή των Φιλίππων από πολύ νωρίς τράβηξαν το ενδιαφέρον του αρχαίου ελληνικού κόσμου.

Θρύλοι, μύθοι, λατρείες, ιστορικά γεγονότα δέθηκαν στενά με αυτόν τον τόπο. Το κοντινό Παγγαίο, που φαίνεται τόσο καθαρά από τους Φιλίππους, ήταν σπουδαίο θρησκευτικό κέντρο με αρχαία μυθολογική παράδοση, αλλά και σημαντικός οικονομικός παράγοντας, με μεγάλα δάση και πλούσια μεταλλεία.
Εδώ σύμφωνα με την αρχαία παράδοση, πρώτος ο Φοίνικας Κάδμος βρήκε τα χρυσωρυχεία και εδώ κόπηκαν τα πιο αρχαία νομίσματα της περιοχής, με διονυσιακές παραστάσεις. Κοντά στη χιονοσκέπαστη κορυφή του Παγγαίου είχε ο Διόνυσος το μαντείο του, στο οποίο χρησμοδοτούσε μια γυναίκα, η Πρόμαντις, τους χρησμούς της οποίας ανακοίνωναν στους πιστούς οι ιερείς του θεού οι Προφητεύοντες. Το μαντείο του Διονύσου το εξουσίαζαν οι πολεμικοί Σάτρες. Σύμφωνα πάλι με αρχαίους μύθους, στο Παγγαίο κατασπαράχθηκε από τις Μαινάδες, ο Ορφέας. Ακόμη, εδώ ξετυλίγεται ο μύθος για τον βασιλιά των Ηδωνών Λυκούργο, τον αντίπαλο του Διονύσου.

Στις πυκνόφυτες πλαγιές του βουνού σχηματίσθηκαν Διονυσιακοί θίασοι και εδώ αναπτύχθηκαν ιδέες για την ευθανασία. Ακόμα, μια αρχαία παράδοση που την διέσωσε ο Αππιανός -Ρωμ. Εμφύλ. IV, 105- τοποθετεί κοντά στους Φιλίππους, σε ένα ποταμάκι τον Ζυγάτη, τη θέση όπου ο Πλούτωνας άρπαξε στο σκοτεινό βασίλειό του, την Περσεφόνη ενώ αυτή μάζευε λουλούδια.

Ο Πεισίστρατος ήρθε στο Παγγαίο εξόριστος για να βρει χρυσό και μισθοφόρους. Επίσης και ο Θουκυδίδης πέρασε στο Παγγαίο τα χρόνια της εξορίας του, γράφοντας την ιστορία του Πελοποννησιακού πολέμου και πιθανόν να πέθανε εδώ. Τα μεταλλεία χρυσού του Παγγαίου αποτέλεσαν βασικό οικονομικό πόρο και συνετέλεσαν στην ακμή του Μακεδονικού βασιλείου.

 

Προϊστορικοί χρόνοι

Πολύ πριν έρθουν οι Έλληνες στους Φιλίππους, υπήρχε ένας συνοικισμός της Νεολιθικής εποχής, που ανακαλύφθηκε τις τελευταίες δεκαετίες, δίπλα σε πηγές νερού, στη θέση Ντικιλί-Τάς.

 

Ιστορικοί χρόνοι

Στους ιστορικούς χρόνους σε ολόκληρη την περιοχή του Παγγαίου ζουν θρακικά φύλα, που διακρίνονται για την πολεμική τους τέχνη και ικανότητα.

Οι Έλληνες έρχονται αργότερα. Γίνεται μια πρώτη απόπειρα των Αθηναίων να κατακτήσουν αυτή την εύφορη περιοχή το 465 π.Χ, όπου διεξάγεται μια μάχη μεταξύ Αθηναίων και θρακικών φύλων. Οι Αθηναίοι χάνουν τη μάχη, αφήνοντας στο πεδίο της μάχης 10.000 νεκρούς οπλίτες. Αργότερα, ανάμεσα στο 360-359 π.Χ Έλληνες άποικοι από τη Θάσο, με αρχηγό τον εξόριστο Αθηναίο ρήτορα και πολιτικό Καλλίστρατο, ήρθαν και εγκαταστάθηκαν στην περιοχή των Φιλίππων, κτίζοντας την πρώτη μικρή πόλη. Η πόλη αυτή πριν πάρει το όνομα του βασιληά των Μακεδόνων Φιλίππου Β΄, είναι γνωστή άλλοτε με το όνομα Κρηνίδες και άλλοτε με το όνομα Δάτον. Το όνομα Κρηνίδες οφείλεται στα άφθονα νερά που πηγάζουν ολόγυρα στην περιοχή - κρήναι γαρ είσι περί τώ λόφω ναμάτων πολλαί - Από το έργο του Αππιανού - Ρωμαϊκός εμφύλιος IV, 105,439 -. Το όνομα Δάτον είναι απήχηση της ξακουστής ευφορίας της περιοχής αυτής που εκφραζόταν με την παροιμία - Δάτον αγαθών και αγαθών αγαθίδας-.

Περνώντας στα χρόνια της βασιλείας του Φιλίππου Β΄, οι δραστηριότητες των Θρακών βασιλέων αποτελούσαν μόνιμη πηγή ανησυχίας και δημιουργούσαν προβλήματα στα βόρεια σύνορα του Μακεδονικού κράτους. Ο Φίλιππος υποχρεώθηκε επανειλημμένως από τις περιστάσεις να εμπλακεί στις υποθέσεις της Θράκης. Όταν ο Φίλιππος κατέλαβε (357 π.Χ) την Αμφίπολη στον κάτω ρου του Στρυμόνα, ένας βασιλιάς ενός θρακικού φύλου, ο Κετρίπορις, άρχισε να επιτίθεται εναντίον ελληνικών πόλεων της πεδιάδας του Δάτου. Μία από αυτές, οι Κρηνίδες, ζήτησε προστασία από τον Φίλιππο, ο οποίος ανταποκρίθηκε άμεσα, θέτοντας τέρμα στις θρακικές επιδρομές, προσαρτώντας την περιοχή και επανιδρύοντας τις Κρηνίδες ως Φιλίππους.

Ο Φίλιππος διείδε την στρατηγική και οικονομική σημασία των Κρηνίδων. Αφού την κατέλαβε, αύξησε τον πληθυσμό της με Μακεδόνες αποίκους και της έδωσε το όνομά του. Έτσι δημιουργήθηκε η Μακεδονική πόλη Φίλιπποι. Ένα μεγάλο και ισχυρό τείχος περιέβαλε την πόλη και ένα θέατρο , από τα καλύτερα της Αρχαίας Ελλάδας, την κόσμησε.

Η πόλη των Φιλίππων αναδείχθηκε πρώτιστη βασιλική αποικία και η προσάρτησή της αποτέλεσε ένα σταθερό βήμα προς την πραγματοποίηση της επέκτασης της Μακεδονίας από τον Στρυμόνα έως τον Νέστο. Ταυτόχρονα ο Φίλιππος άρχισε να εκμεταλλεύεται εντατικά τα χρυσωρυχεία που είχαν το όνομα ’συλα, ίσως γιατί όπως υπέθεσε ο Γάλλος αρχαιολόγος Heuzey, όσοι εγκληματίες ή φυγάδες σκλάβοι έρχονταν εδώ, έβρισκαν ασυλία, δουλεύοντας στα χρυσωρυχεία. Ο Ηρόδοτος, VII,115, ονομάζει τα χρυσωρυχεία Συλέος Πεδίον και Σκαπτή ύλη - και αποδίδει στα χρυσωρυχεία μια πρόσοδο ανώτερη από 1000 τάλαντα το χρόνο. Στους Φιλίππους εγκαταστάθηκε το βασιλικό νομισματοκοπείο, όπου κόπηκε το περίφημο νόμισμα, το Φιλίππειον.

Κατά τη διάρκεια της Μακεδονικής κυριαρχίας οι Φίλιπποι είναι μία από τις κύριες πόλεις του Μακεδονικού Βασιλείου με οικονομική ακμή αλλά και ιδιαίτερα προνόμια. Ο πληθυσμός όμως και η σημασία της πόλης με τη ροή του χρόνου ελαττώνεται σημαντικά, μέχρι την εποχή της Ρωμαϊκής κατάκτησης(168 π.Χ).

 

Ρωμαϊκοί χρόνοι

Το 86 π.Χ η πόλη των Φιλίππων αναφέρεται στον πόλεμο της Ρώμης κατά του βασιλιά του Πόντου Μιθριδάτη και από τους Φιλίππους περνούν τα Ρωμαϊκά εκστρατευτικά σώματα. Λίγο αργότερα, το 42 π.Χ ένα κοσμοϊστορικό γεγονός, η Μάχη των Φιλίππων κάνει το όνομα της πόλης γνωστό σε όλη την υφήλιο.
Στη Ρωμαϊκή εποχή και ιδιαίτερα στα χρόνια των Αντωνίνων, ανθίζουν οι τέχνες στους Φιλίππους. Κτίζονται μεγάλες δαπανηρές οικοδομές, το Forum, η εμπορική αγορά, η παλαίστρα, τα λουτρά και ένα μεγάλο υδραγωγείο που έφερνε νερό στην πόλη από τη δυτική πλευρά. Υψώθηκαν αγάλματα και μνημεία που αλλάζουν την υποδομή και την πολιτιστική όψη της πόλης. Οι θρησκευτικές δοξασίες του ντόπιου θρακικού πληθυσμού και των Ελλήνων αποίκων ανακατεύθηκαν με τις δοξασίες των Ρωμαίων και τα θρησκευτικά ρεύματα της Ανατολής και δημιουργήθηκε έτσι το Πάνθεον της αποικίας

 

Χριστιανικοί χρόνοι

Τελευταία έρχεται η Χριστιανική θρησκεία. Ο σταυρός παίρνει τη θέση των ειδωλολατρικών συμβόλων. Οι κάτοικοι των Φιλίππων είναι οι πρώτοι κάτοικοι της Ευρώπης που ακούνε το κήρυγμα της νέας θρησκείας.
Μια μέρα του 49 ή 50 μ.Χ. ένα πλοίο αποβιβάζει τον Απόστολο Παύλο, τον Τιμόθεο και τον συγγραφέα των Πράξεων των Αποστόλων - πιθανότατα τον Λουκά - στη Νεάπολη, τη σημερινή Καβάλα. Από τη Νεάπολη μέσω της Εγνατίας οδού φθάνουν στην πόλη των Φιλίππων, όπου και διαμένουν. Κοντά στη δυτική πλευρά του τείχους της πόλης υπήρχε ένα μικρό ποταμάκι όπου ήταν ο τόπος προσευχής των Εβραίων. Εκεί κατευθύνθηκε ο Απόστολος Παύλος ένα Σάββατο με τους συνοδούς του και απεύθυνε για πρώτη φορά το κήρυγμά του στις συγκεντρωμένες γυναίκες. Η Λυδία από τα Θυάτειρα τον ακούει προσεκτικά και πρώτη παίρνει το βάπτισμα της νέας θρησκείας. Έπειτα παρακαλεί τον Παύλο να δεχθεί την φιλοξενία της. Η Λυδία αποτέλεσε την πρώτη Ευρωπαία που βαπτίσθηκε χριστιανή.

Η νέα χριστιανική θρησκεία χρησιμοποιεί σαν γλώσσα την ελληνική εκτοπίζοντας την λατινική των Ρωμαίων αποίκων. Από τον 3ο μ.Χ. αιώνα εμφανίζονται ξανά ελληνικές επιγραφές. Το πιστοποιεί άλλωστε και ο Αθηναίος ρήτορας Ιμέριος που καλεσμένος από τον Αυτοκράτορα Ιουλιανό το 362 μ.Χ., πέρασε από την πόλη και εκφώνησε λόγο προς τους κατοίκους των Φιλίππων.

Με την επίσημη πλέον αναγνώριση του Χριστιανισμού από τον Μέγα Κων/νο σαν επίσημης θρησκείας του κράτους, οι Φίλιπποι είναι έδρα Μητροπολίτη που έχει στη δικαιοδοσία του 5-7 επισκοπές. Αυτήν την εποχή κτίζονται οικοδομές στο κέντρο της πόλης, που αλλάζουν την όψη της. Με τις ανασκαφές βγήκαν στην επιφάνεια δύο μεγάλες Παλαιοχριστιανικές Βασιλικές με πλούσια διακόσμηση. Τα ευρήματα αυτής της εποχής μας οδηγούν στο συμπέρασμα πως οι Φίλιπποι ήταν μια χριστιανική οργανωμένη κοινωνία με οικονομική άνεση.

Χάρτης ξενοδοχείου

Προβολή Hotel Philippeio σε χάρτη μεγαλύτερου μεγέθους